زنانی برای تمام فصول

در جامعه ی سیاست زده ی ما که تمامی مسائل با سیاست گره خورده است ، حتی اگر نخواهیم هم ، به نحوی مقوله ی فرهنگ و هنر با سیاست پیوند می خورد .

از مهم ترین و ابتدایی ترین مسائل ، که بحث بودجه برای هنری مانند تئاتر باشد ، گرفته تا آنکه می توان اداره ی تئاتر را نمونه ی کوچک شده ی اداره ی کشور فرض کرد .

اگر بحث در حوزه ی تئاتر را به انتخاب دبیر برای جشنواره تئاتر فجر محدود کنیم ، می توانیم آن را با انتخاب وزای دولت قیاس کنیم .

در سی و شش دوره ای که از جشنواره تئاتر فجر می گذرد ، اگر اسامی دبیرانِ دوره های مختلف را مرور کنیم ، حتی نام یک زن را در آن میان نمی بینیم . وضعیتی تقریبا مشابه در میان وزای دولت های مختلف .

این که می گوییم تقریبا مشابه ، به این دلیل است که تنها برای یک بار ، آن هم در دولت دهم بود که این سنت شکنی رخ داد و مرضیه وحید دستجردی توانست به عنوان وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی از مجلس رای اعتماد بگیرد .

همیشه گفته شده ، هنر به ویژه هنری مانند تئاتر می تواند فرهنگ ساز باشد . چرا نباید اعتماد به توانایی ها و قابلیت های مدیریتی زنان و انتصاب عادلانه پست های مدیریتی میان زنان و مردان براساس شایستگی های آن ها ، از هنری مانند تئاتر و آن هم در جشنواره ای مانند تئاتر فجر که قرار است نسبت روشنی با انقلاب و البته هنر داشته باشد ، شروع شود ؟!

در میان هنرمندان زن عرصه ی تئاتر ، افراد بسیاری وجود دارند که نشان داده اند می توانند هم هنرمند توانایی باشند ، هم مدیر لایقی و هم آنکه در فضای آکادمیک استادان قابلی باشند .

به عنوان نمونه به ۵ زن از خانواده ی تئاتر که توانایی های یک دبیر ، آن هم دبیر جشنواره ی بین المللی تئاتر فجر را دارند ، اشاره می کنم .

مریم معترف که متولد ۱۳۲۴ است ، لیسانس بازیگری و کارگردانی خود را از دانشکده هنرهای زیبا گرفته و  دوره ی فوق لیسانس را در رشته ی زیبایی شناسی تئاتر در دانشگاه سوربن فرانسه گذرانده است . در طی سال ها فعالیت خود در عرصه ی تئاتر ، نمایش های بسیاری را کارگردانی و در آثار بسیاری نیز بازی کرده است . در عرصه ی مدیریتی نیز دبیری هفتمین جشنواره سراسری تئاتر بانوان ، مدیریت خانه نمایش اداره تئاتر و مدیریت مجموعه تئاتر شهر را در کارنامه خود دارد .

او در مصاحبه ای گفته بود ، کارگردانی یک نمایش کار سخت و طاقت فرسایی است و اگر زنانی را می شناسیم که از پس چنین کارهایی برمی آیند ، می توانیم اطمینان داشته باشیم ، زنان از پس مشاغل مدیریتی در این عرصه هم برخواهند آمد .

و به حق در زمانی که مدیریت خانه نمایش را بر عهده داشت ، نشان داد که لایق چنین مقامی است . او از جمله مدیرانی بود که از کمبودها سخن می گفت و برای بهبود شرایط این مرکز مهم تئاتری بسیار تلاش کرد . دوران مدیریت او از جمله دوران هایی بود که رضایت هنرمندان را به همراه داشت .

منیژه محامدی که علاوه بر آکادمیک بودن ، او را به عنوان یکی از کارگردان های مهم زن در عرصه ی تئاتر می شناسیم ، متولد سال ۱۳۲۴۴ است . او لیسانس خود را در رشته تئاتر از دانشگاه برکلی آمریکا گرفت و سپس به سانفرانسیسکو رفت و در همان رشته فوق لیسانس دریافت کرد . همچنین با گرفتن تخصص در رشته تئاتر درمانی ، در آمریکا مشغول به تدریس شد . پس از بازگشت به ایران نیز در دانشگاه های مطرح و مهمی به تدریس پرداخت .

محامدی نویسندگی ، کارگردانی ، بازیگری ، طراحی گریم و ترجمه نمایشنامه های بسیاری را در کارنامه ی خود دارد . همچنین توانسته جوایز بسیاری را از جشنواره های خارجی و داخلی از آن خود کند .

داوری جشنواره تئاتر سانفرانسیسکو ، داوری جشنواره تئاتر بانوان ، داوری جشنواره تئاتر دانشجویی ، داوری جشنواره تئاتر خیابانی ، داوری جشنواره تئاتر فجر و … را می توان از دیگر فعالیت های او در عرصه ی تئاتر نام برد .

سهیلا نجم که بیشتر جنبه ی آکادمیک بودن او مطرح است ، پس از آنکه کارشناسی هنرهای نمایشی خود  را از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران دریافت کرد ، به پاریس رفت و کارشناسی ارشد خود را در رشته مطالعات تئاتری در دانشگاه سوربن ادامه داد . وی همچنین دکترای تئاتر و هنرهای نمایشی خود را در دانشگاه سوربن گذرانده است .

نجم علاوه بر تالیف کتب گوناگون ، نمایشنامه ها و فیلمنامه های بسیاری نیز نوشته و بارها به عنوان داور در جشنواره های بین المللی تئاتر و فیلم حضور داشته است . او علاوه بر تدریس در دانشگاه های مختلف ، مسئولیت های مدیریتی بسیاری را نیز بر عهده داشته است که از جمله ی آن ها می توان به سرپرستی و ریاست پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر اشاره کرد .

اما در میان جوان ترها نیز می توان به مریم کاظمی و پریسا مقتدی اشاره کرد .

مریم کاظمی که نام او برای ما با اجرای نمایش های کودکان و نوجوانان عجین شده است ، متولد ۱۳۴۴ و  فارغ التحصیل رشته کارگردانی و بازیگری از دانشکده ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران می باشد .

او سال ها به عنوان نویسنده ، کارگردان و بازیگر برای کودکان آثاری را تولید کرده که در پرورش آن ها بسیار موثر بوده و برای آن ها خاطرات دوران کودکیشان را رقم زده است . و امسال در بیست و چهارمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان توانست تجربیات سال ها فعالیت خود در زمینه تئاتر کودک را به عنوان دبیر به کار گیرد و جشنواره ای قابل قبول را رقم بزند . او نشان داد که زنان می توانند در عرصه ی مدیریتی جشنواره ای بین المللی را به بهترین شکل ممکن برگزار کنند و در برابر ناملایمات خم به ابرو نیاورند .

و پریسا مقتدی که او را به عنوان مدیر موفق مجموعه تئاتر شهر به یاد می آوریم ، متولد ۱۳۴۹ و دارای  لیسانس برنامه ریزی شهری از دانشگاه شیراز و فوق لیسانس کارگردانی تئاتر از دانشکده هنر و معماری است . بازیگری و کارگردانی تئاتر را در نمایش های مختلف تجربه کرده است و رزومه ی بلند بالایی در زمینه ی پست های مدیریتی دارد . از اولین پست مدیریتی اش که به سال ۱۳۷۹ و مدیریت هنری تالار هنر برمی گردد ، گرفته تا ریاست فرهنگسرای سرو و مدیریت مهم ترین مجموعه تئاتری کشور که تئاتر شهر باشد و تا به امروز که مدیریت تالار هنر را بر عهده دارد و در همین سی وششمین جشنواره تئاتر فجر مدیر بخش مرور می باشد .

مدیری جوان و پویا که نشان داده است می تواند در شرایط بحرانی عملکرد خوبی داشته باشد و به خوبی شرایط را مدیریت و کنترل کند .

جشنواره تئاتر فجر می تواند به جای استفاده از مدیران تکراری که نحوه ی مدیریت و تفکر آن ها بارها مورد استفاده قرار گرفته است و بعضا نتیجه ی قابل قبولی هم نداشته است ، برای یک بار هم که شده میدان را به زنان بسپارد و به آن ها اجازه ی بروز توانایی ها و خلاقیت هایشان را بدهد تا شاید از این طریق تئاتر بتواند به وظیفه ی اساسی خود که فرهنگ سازی است ، به درستی عمل کرده و استفاده از مدیران باکفایت زن را به سیاست هم نضج دهد تا به امید خدا در سال های بعد ، هم شاهد حضور دبیران زن در جشنواره تئاتر فجر باشیم و هم شاید روزی وزرای زن را در کابینه ی دولت ها ببینیم . شاید روزی …

الناز امیرخانی-تئاتر فستیوال