مناقب خوانی و فضایل خوانی در آیین نمایشی - نمادین سخنوری

چکیده:

 درباره ی تعریفی از «مناقب خوانی» و «فضایل خوانی» و چگونگی شکل گیری آن می توان گفت: مناقب خوانان شیعی مذهب با اعتقاد به جانشینی و امامت حضرت علی(ع) پس از پیامبر(ص)، در مدح خصایل و اعمال بی مانند حضرت علی(ع) و عقاید شیعه، در اماکن عمومی، قصه ها و مدیحه هایی به شعر می خواندند. در مقابل آن ها فضایل خوانان هم در مدح سه خلیفه، عمر،عثمان و ابوبکر اشعاری می خواندند و قصه هایی نقل می کردند.

هرچند به عبارتی مداحان ادامه دهنده ی کار مناقب خوانان به شمار می آیند؛ اما مهم ترین رسم نمایشی، یعنی بازمانده ی مبارزه بین مناقب خوانان و فضایل خوانان، مراسم آیینی – نمایشی «سخنوری» است؛ زیرا پس از رسمیت یافتن مذهب شیعه، که فضایل خوانی از میان رفت، این رقابت نمایشی بر سر یک مضمون واحئ مذهبی، یعنی مدح اولیاء مذهبی شیعه در شکلی نمایشی، نمادین و ادبی آن تحول و تجلی یافت. مراسم سخنوری که از انواع نقالی مذهبی در ایران به شمار می آید، خاص ایرانیان و محصول روح هنر پرور و ذوق شاعرانه ی مردم این دیار است که متأسفانه در پی تغییر و تحولات اجتماعی و فرهنگی به تدریج به دست فراموشی سپرده شده است.